Ekvador'da halk sokakta kazandığını masada kaybetti

Ekvador’da IMF programına karşı 11 gün süren halk ayaklanması, Devlet Başkanı Lenin Moreno’nun kararnameyi geri çekmesiyle sona erdi. Önceki gün başkent Quito’da Birleşmiş Milletler ve Katolik Kilisesi hakemliğinde toplanan “Ekvador Yerli Ulusları Konfederasyonu (CONAIE)” Başkanı Jaime Vargas ile Devlet Başkanı Lenin Moreno bir anlaşmaya vardı. Buna göre Başkan Moreno; benzine zam yapan, sosyal destekleri kesen, çalışanların yıllık izinlerini 30 günden 15 güne indiren ve maaşlarda yüzde 20 kesinti yapan 833 nolu kararnameyi iptal etti. Tüm kesimlerin çıkarına yeni bir kararname yazılacağı taahhüdünde bulundu. Anlaşma sonucu olağanüstü hali de kaldıran Moreno, koltuğunu korumayı başardı. Başkent Quito’yu ele geçiren yerliler ayaklanmaya son vererek bölgelerine geri dönmeye başladılar.

İki yıl önce iktidara gelen Lenin Moreno önceki Başkan Rafael Correa’ya cephe alarak ülkesini Bolivarcı İttifak'tan uzaklaştırmıştı. Correa hakkında tutuklama kararı çıkartan yeni başkan, onu destekleyen “Yurttaş Devrimi Hareketi (MRC)”nin yöneticileri hakkında kovuşturmalar başlattı. Son olarak IMF ile anlaşmaya varan Moreno, 4 milyar dolarlık bir ödenek için ayaklanmaya neden olan kararnameyi 1 Ekim'de yürürlüğe soktu. Açıklanan IMF paketi zaten ekonomik sorunlarla bunalmış olan Ekvador halkında büyük bir tepkiye neden oldu. Ulusal parası olmayan ve ABD Doları kullanılan bu ülkede ücretlerde kesinti yapılırken fiyatlar birden birkaç katına çıktı. 3 Ekim'de başlayan genel ayaklanma sonucu Moreno başkenti terk ederek ordu karargahına sığındı. Ülkede sıkıyönetim ilan edildi. Çatışmalarda onlarcası hayatını kaybederken yüze yakın insan kayboldu, birkaç bin kişi yaralandı ve binlerce kişi tutuklandı. Buna rağmen ülkede kontrolü sağlayamayan Moreno, ayaklanmayı Bolivarcı Cephe'nin bir komplosu olarak nitelendirdi. Ayaklanmanın Venezuela’dan yönetildiği ve arkasında eski Başkan Rafael Correa’nın olduğunu söyledi. Correa’nın taraftarlarına yönelik tutuklamaları artırdı. Bazı milletvekilleri Meksika Büyükelçiliği'ne sığınırken, eski Dúran Valisi Alexandra Arce tutuklandı.

Başkan Moreno ayaklanma sırasında yerli hareketiyle(CONAIE) Correa’nın “Yurttaş Devrimi Hareketi(MRC)”nin birleşmesini engelleyen bir taktik izledi. Manipülasyonu kolay olan yerlileri meşru Correa cephesini ise yasadışı ilan etti. Correa Hükümeti döneminde özellikle petrol ve maden işletmeleri konusunda onunla anlaşamayan ve sorun yaşayan yerli hareketi onunla ile bir cephe oluşturmaktan kaçındı.

Yerli hareketi liderliğinin yüzlerce kayıp ve ölü verdikten sonra IMF ve Moreno’yu yerinden oynatmayan bir pazarlıkla teslim olması az rastlanan bir durum. Bunun başlıca nedeninin Amazon’daki yerli hareketlerinin uzun süredir ABD merkezli çevreci örgütlerle(ONG) iç içe geçmiş olması. Ayrıca Ekvador “solu” içinde çok sayıda Correa ve Bolivarcı karşıtı var. Örneğin Ekvador Sosyalist Partisi başkanı Enrique Ayala Mora halk hareketini bastırması için başkan Lenin Moreno’ya danışmanlık yaptı. Muhalif görünen bu dış ve iç bu iki kuvvet Moreno’ya yerlileri sözler vererek, sempatik hareketler yaparak, birlikte fotoğraf çektirerek kolaylıkla manipüle etmesini sağladılar.

Bunun sonucunda koltuğunu kaybetmesine kesin gözüyle bakılan Lenin Moreno iktidarda kalmayı başardı. Ayrıca yeni bir kararname yayınlayacak olan Moreno’nun IMF ile anlaşmayı ve ekonomik neoliberalleştirmeyi sürdüreceği biliniyor. Bu şartlarda bile birleşemeyen halk muhalefetinin ise 2021 seçimlerinde birlikte hareket etmesi zor görülüyor. Ayaklanma sonucu parlamentoyu ele geçiren, Moreno’yu kışlaya kovalayan halk masada geçici bir zafere ikna edilirken, sokakta yenilen ABD’ci sağ birleşmiş halde iktidarını koruyor.